Itu adalah lakuan yang beradab mulia.
Meninggikan orang dengan panggilan hormat itu adalah mulia.
Merendahkan orang itu adalah biadab.
Perpindahan ramai penduduk kampung ke bandar, bagi memenuhi keperluan tenaga kerja dari di bandar, juga membawa budaya bahasa kampungan ke bandar. Khususnya budaya bahasa kampungan itu digunakan dalam konteks pejabat dan perniagaan yang sebenarnya memerlukan bahasa rasmi dan bahasa perniagaan. Dalam bahasa rasmi dan bahasa perniagaan, ganti nama dan bentuk panggilan hormat adalah menjadi asas perhubungan. Apabila bentuk panggilan yang salah digunakan, orang yang dilawan bercakap akan merasa tidak dihormati.
Memesrai orang adalah tidak sama dengan menghormati orang. Kita hanya memesrai orang yang dikenali rapat, dalam kalangan keluarga atau jiran, atau kenalan sekampung.
Apabila panggilan mesra kampungan digunakan kepada orang yang sepatutnya dihormati, maka akibatnya boleh merosakkan iklim hubungan seperti dalam contoh peristiwa dialog 1 di bawah. Hubungan dalam komunkasi adalah penting. Apabila dirosakkan objektif komunikasi tidak akan tercapai.
Dialog 1
Tiga orang bakal pelanggan, dua orang lelaki dan seorang wanita masuk ke sebuah restoran di Kampung Baru, Kuala Lumpur, (Disember 1991). Jelas mereka itu ahli profesional. Pelayan datang meminta pesanan.
Pelayan: Encik nak makan apa?
Lelaki 1: Nasi beriayani dengan ayam.
Pelayan: Minum?
Lelaki 1: Jus oren.
Pelayan: Encik nak makan apa? (kepada lelaki 2)
Lelaki 2: Nasi beriayani dengan daging?
Pelayan: Minum?
Lelaki 2: Air suam.
Setelah pelayan beredar kepada lelaki kedua dan mendapat pesanan yang sama. Dia terus pergi kepada wanita pula.
Pelayan: Mak Cik nak makan apa?
Wanita: Siapa Mak Cik?
Pelayan: Oh! Kakak!
Wanita: Saya bukan Kakak kamu ...
Pelayan: Saya sudah panggil Mak Cik apa? Habis nak panggil apa?
Wanita: Saya bukan Mak Cik Encik, saya bukan Kakak Encik. Hormatilah pelanggan Encik ...
Pelayan: Bila saya tak hormat! Saya dah panggil Mak Cik! Saya dah panggil Kakak. Nak panggil apa lagi! Kita pun ada budi bahasa ...
Pelanggan meninggalkan restoran.
Analisis:
Pelayan restoran menggunakan bentuk panggilan keluarga di dalam konteks rasmi, iaitu transaksi perniagaan. Khidmat dalam restoran, sama ada besar atau kecil adalah transaksi perniagaa. Pelanggan mesti dihormati. Bentuk panggilan Mak Cik dan Kakak menyatakan mesra dalam hubungan kekeluargaan. Di restoran suasananya adalah konteks perniagaan. Hubungan pelayan dengan tetamu adalah hubungan perniagaan, pelanggan mesti dihormati, tidak dimesrai. Tatabahasa sosial yang dilanggar ialah:
1. Apabila pelayan ”melawan” pelanggan, jelaslah bahawa dia adalah orang yang tidak berbudi bahasa. Orang berbudi bahasa akan meminta maaf dan memanggil Puan. Apabila dia menggunakan bentuk panggilan Tuan kepada lelaki, tidak mungkin dia tidak tahu bentuk panggilan Puan.
2. Pelayan menyangka panggilan Kakak dan Mak Cik itu hormat, ataupun dia mungkin menganggap wanita tidak perlu dihormati.
3. Pelayan tidak tahu membezakan konteks rasmi dan tidak rasmi. Konteks jual beli, adalah konteks rasmi. Bahasa dalam konteks rasmi hendaklah juga rasmi.
4. Pelanggan mahu dihormati, bukan dimesrai atau dikeluargai oleh orang yang tidak dikenali. Pelanggan perlu dihormati dalam konteks perniagaan, sama ada perniagaan kecil atau besar. Panggilan Pak Cik, dan Mak Cik, bukanlah panggilan hormat. Menggunakan panggilan mesra dalam konteks ini sebenarnya adalah tidak sopan. Malah memanggil wanita muda sebagai Mak Cik dalam konteks bandar ’biadab.’
5. Dalam masyarakat kampung, Kakak dan Abang adalah panggilan kepada orang yang lebih tua.
6. Begitu juga panggilan Pak Cik dan Mak Cik adalah untuk orang yang lebih tua daripada orang yang bercakap. Pelayan berkenaan tidaklah jauh lebih muda daripada pelanggan wanita dalam konteks ini.
7. Bentuk panggilan hormat ialah Tuan, Encik, Cik kepada pelanggan lelaki, dan Puan, Cik Puan dan Cik kepada pelanggan wanita.
Seorang bekas tentera yang berniaga makanan di sebuah medan selera di Manjung, Perak (Jun 1994) mengamalkan sistem panggilan rasmi seperti dalam perkhidmatan tentera. Beliau dan pelayan restorannya memanggil pelanggan lelaki Tuan, Puan, Encik, Cik, dan pelanggan wanita Puan, Cik Puan, dan Cik. Restorannya menerima ramai pelanggan, mereka kelihatan sangat suka dihormati dengan panggilan Tuan dan Puan.
Dialog Yang Berbudi Bahasa
Pelayan: Encik hendak makan apa?
Lelaki 1: Nasi beriayani dengan ayam.
Pelayan: Minum?
Lelaki 1: Jus oren.
Pelayan: Encik hendak makan apa? (kepada lelaki 2)
Lelaki 2: Nasi beriayani dengan daging.
Pelayan: Minum?
Lelaki 2: Air suam.
Pelayan: Puan hendak makan apa? (kepada Pelanggan Wanita)
Wanita: Nasi putih dan ikan goreng.
Pelayan: Kalau nasi biasa, Puan boleh ambil sendiri, atau mahu saya buatkan nasi campur untuk Puan?
Wanita: Baik, saya ambil sendiri.
Pelayan: Minum Puan.
Wanita: Air mineral satu botol.
Pelayan: Baik, Puan
Pelanggan mahu dihormati, bukan dimesrai dengan panggilan mesra kampungan. Apabila tersalah konteks, panggilan mesra itu menjadi tidak berbudi bahasa. Malah yang jelas menyebabkan pelanggan lari adalah kerana pelayan berlaku ’biadab’ terhadap pelanggannya.
tarikh capaian: 9 Julai 2010
No comments:
Post a Comment